پراکنش مکانی ترکیبات شبه استروژنی 4- نونیل فنل، اوکتیل فنل و بیس فنل آ در رسوبات رودخانه ها و سواحل بخش جنوب غربی دریای خزر در محدوده ی استان گیلان

امروزه آلودگی محیط زیست به خصوص آلودگی اکوسیستم های آبی جوامع انسانی و سایر موجودات زنده را درگیر مشکلات جدی نموده است. همراه با رشد روز افزون جمعیت به طبع استفاده از مواد شیمیایی نیز در بخش های مختلف صنعتی، خانگی و کشاورزی افزایش می یابد. ترکیبات مختل کننده غدد درون ریز یا ترکیبات شبه استروژنی به علت ایجاد اثرات منفی در انسان و حیوانات (ماهیان و دوزیستان) شایان توجه اند. این مطالعه به منظور تعیین غلظت ترکیبات 4- نونیل فنل ،اوکتیل فنل و بیس فنل آ در رسوبات سطحی 28 رودخانه منتهی به دریای خزر و همچنین 4 منطقه ساحلی(کیاشهر، انزلی، کپورچال و آستارا) در دریای خزر انجام پذیرفت. بدین منظور نمونه های رسوبات سطحی از ایستگاه های مورد مطالعه برداشته شده و پس از طی مراحل آماده سازی به دستگاه گاز کروماتوگرافی تزریق گردید. میانگین غلظت ترکیبات 4- نونیل فنل ، اوکتیل فنل و بیس فنل آ در رودخانه ها به ترتیب در محدوده ی 6/470-36/76 ، ?????-??????و 11/78-28/0 و غلظت این ترکیبات در ایستگاه های ساحلی در محدوده ی ??????- ?????، ?????- ????? و 66/30-3/0 نانوگرم به ازای هر گرم وزن خشک تعیین شد. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش ایستگاه های واقع در مناطق پرجمعیت و شهری نسبت به ایستگاه هایی که در مناطق کم جمعیت تر واقع شده بودند غلظت بالاتری از ترکیات شبهه استروژنی را نشان دادند. به علاوه غلظت این ترکیبات در ایستگاه های ساحلی نسبت به رودخانه ها کمتر بود و ارتباط معنی داری بین غلظت این ترکیبات وکل کربن آلی رسوبات مشاهده نشد. ورود فاضلاب های شهری و صنعتی و همچنین شیرابه ناشی از پسماند ها از منابع انتشار این آلاینده ها به ایستگاه های مورد مطالعه ذکر شدند و از آن جایی که وجود این ترکیبات در مقادیر کم نیز اثرات منفی در سلامت جوامع زیستی ایجاد می کند لذا نگرانی در ارتباط با حضور آلاینده های شبهه استروژنی در منابع آبی کشور وجو دارد.